Władza rodzicielska to prawa i obowiązki jakie przysługują rodzicom względem dziecka. Dotyczy ona zarówno osoby dziecka jak i jego majątku. Rodzice, którzy posiadają pełnię władzy rodzicielskiej mają również prawo oraz obowiązek reprezentowania swojego potomka przed organami państwowymi i innymi podmiotami. Władza rodzicielska ma zapewnić sprawowanie należytej pieczy nad dzieckiem, w tym zapewnić prawidłowy proces jego rozwoju, kształcenia czy leczenia.
Co do zasady, władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, niezależnie od tego czy pozostają w związku małżeńskim oraz czy prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Trwa ona do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.
W pewnych przypadkach władza rodzicielska może zostać ograniczona, bądź rodzic lub rodzice mogą zostać jej całkowicie pozbawieni. Zarówno do ograniczenia jak i pozbawienia władzy rodzicielskiej może dojść wyłącznie z uwagi na dobro dziecka. Często powodem ograniczenia władzy rodzicielskiej jest odległość zamieszkania rodzica i dziecka, uniemożliwiająca prawidłowe sprawowanie władzy rodzicielskiej, znaczny konflikt pomiędzy rodzicami uniemożliwiający porozumienie, brak kontaktu z dzieckiem, zły wpływ na dziecko, uzależnienia rodzica. W przypadku pozbawienia władzy rodzicielskiej musi zaistnieć okoliczność trwałej niemożności sprawowania władzy rodzicielskiej z czym mamy do czynienia np. w wyniku ciężkiej choroby, odbywania długotrwałej kary pozbawienia wolności itd. Inną przesłanką jest nadużywanie władzy, co zachodzi w wypadku działania rodzica niezgodnego z dobrem dziecka, np. w sytuacji znęcania się psychicznego lub fizycznego. Ostatnią z przesłanek umożliwiających pozbawienie władzy rodzicielskiej jest rażące zaniedbywanie obowiązków przez rodziców.
By wniosek o ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej był prawidłowy, musi zawierać kilka obligatoryjnych elementów wskazanych poniżej:
- miejscowość i data sporządzenia wniosku,
- oznaczenie sądu do którego wniosek jest składany,
W przypadku wniosku o ograniczenie bądź pozbawienie władzy rodzicielskiej, składa się go do Sądu Rejonowego właściwego według miejsca zamieszkania dziecka.
- oznaczenie stron postępowania poprzez wskazanie imienia, nazwiska, adresu zamieszkania i nr PESEL,
Stronami postępowania jest wnioskodawca i uczestnik postępowania.
Wnioskodawcą może być każda osoba, która posiada wiedzę na temat zdarzeń, które uzasadniałyby zbadanie sytuacji dziecka i ewentualną ingerencję we władzę rodzicielską rodziców, w związku z czym postępowanie może być wszczęte również z urzędu. Wniosek może zostać złożony także przez jednego z rodziców.
Uczestnikiem w tym przypadku będzie rodzic bądź rodzice, którym władza rodzicielska ma być ograniczona, bądź którzy mają zostać jej pozbawieni.
W związku z powyższym, przykładowe oznaczenie stron wygląda następująco:
Wnioskodawca: Anna Kowalska, zamieszkała ul. Przykładowa 1, 62-001 Poznań, PESEL 78031847592.
Uczestnik: Jan Kowalski, zamieszkały ul. Poglądowa 1, 62-111 Konin, PESEL 75090255897.
- oznaczenie rodzaju pisma,
„Wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej” lub „Wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej”,
- dokładne oznaczenie żądania wniosku,
Podstawowym żądaniem wniosku o ograniczenie władzy rodzicielskiej jest wskazanie tych elementów, w których rodzic ma prawo do decydowania o dziecku.
Przykładowe sformułowanie w tym zakresie powinno brzmieć:
„Wnoszę o ograniczenie uczestnikowi władzy rodzicielskiej nad małoletnim Krzysztofem Kowalskim zamieszkałym ul. Przykładowa 1, 62-001 Poznań do współdecydowania o leczeniu dziecka, edukacji i wyjeździe zagranicznym na okres powyżej 2 tygodni”.
We wniosku wykazuje się tylko te elementy, które mają podlegać wspólnym decyzjom podejmowanym przez oboje rodziców.
W przypadku wniosku o pozbawienie władzy rodzicielskiej, podstawowym żądaniem jest wydanie orzeczenia, zgodnie z którym rodzic zostanie pozbawiony władzy rodzicielskiej. W związku z tym prawidłowy zapis powinien brzmieć:
„Wnoszę o pozbawienie uczestnika postępowania władzy rodzicielskiej nad małoletnim Krzysztofem Kowalskim zamieszkałym ul. Przykładowa 1, 62-001 Poznań.”
Dalej we wniosku wskazuje się inne żądania, w tym składając np. wniosek o zabezpieczenie wniosku o ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej na czas trwania postępowania w sądzie, oraz wnioski służące do przygotowania postępowania, a w szczególności wnioski o wezwanie wskazanych przez wnioskodawcę świadków.
Ponadto w tym miejscu zawiera się wnioski dowodowe wraz z tezami dowodowymi uzasadniającymi treść żądania.
- informacja, czy strony podjęły próbę pozasądowego rozwiązania sporu,
- uzasadnienie wniosku,
W tym miejscu należy opisać stan faktyczny sprawy, wskazać fakty na których wnioskodawca opiera swoje żądanie. Należy opisać wszystkie przyczyny uzasadniające ograniczenie bądź pozbawienie władzy rodzicielskiej.
- podpis osoby wnoszącej wniosek,
- wymienienie załączników (dokumentów załączanych do wniosku).
Należy pamiętać, że wniosek wraz ze wszystkimi załącznikami składa się w sądzie w dwóch egzemplarzach, z których jeden jest przeznaczony dla sądu, a drugi zostaje doręczony uczestnikowi.
Wniosek o ograniczenie bądź pozbawienie władzy rodzicielskiej podlega opłacie sądowej w wysokości 100 zł, którą należy uiścić w kasie sądu wraz z czynnością składania wniosku bądź przelewem na rachunek sądu i dołączyć do wniosku potwierdzenie uiszczenia tej opłaty.
Michał Przygoda
Prawnik. Student Collegium Humanum w Warszawie na kierunku “Psychotraumatologia” (studia Master of Science z akredytacją Austrian Training Center for Neuro-Linguistic Programming and Neuro-Linguistic Psychotherapy, The Coaching and Psychotherapy Academy – Wiedeń, Austria); słuchacz studiów podyplomowych “Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie”; asystent psychologa w Stowarzyszeniu Nowa Kuźnia w Lublinie, gdzie pogłębia wiedzę teoretyczną i zdobywa umiejętności praktyczne związane ze świadczeniem pomocy psychologicznej oraz psychoterapeutycznej; student teologii w Ewangelikalnej Wyższej Szkole Teologicznej we Wrocławiu. Koncentruje się na działaniach związanych z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie, w szczególności na poradnictwie prawnym i pracy z ofiarami przemocy.